بسیاری از مردم جهان روز خود را با نوشیدن قهوه آغاز می‌کنند یا دست کم در طول روز یک فنجان قهوه می‌نوشند. قهوه یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های جهان است. از زمان‌های گذشته دستگاه‌های مختلفی برای تهیه‌ی نوشیدنی قهوه وجود داشت که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را داشتند. از سال ۱۹۳۳ دستگاهی برای گرفتن عصاره‌ی قهوه اختراع شد که امروزه در خانه‌ی بسیاری از مردم دنیا پیدا می‌شود. این دستگاه قهوه‌ساز، موکاپات نام دارد. اگر اهل قهوه هستید و دوست دارید داستان جالب اختراع موکاپات را بدانید با ما همراه باشید.
چگونه موکاپات اختراع شد؟
داستان از آنجایی شروع می‌شود که فردی به نام آلفونسو بیالتی برای کار در کارخانه‌ی آلومینیوم به فرانسه می‌رود. بیالتی در سال ۱۹۱۸ بعد از ۱۰ سال کار در صنعت آلومینیوم به کشور خودش یعنی ایتالیا بر می‌گردد. او در پیمونت (یکی از روستاهای ایتالیا) کارگاهی تأسیس می‌کند تا کالاهای خانگی فلزی تولید کند. در نزدیکی کارگاه بیالتی در پیمونت، هر روز زنانی حضور داشتند که لباس‌های کثیف خود را در یک دیگ بزرگ درب‌دار می‌ریختند و به وسیله‌ی آن لباس‌هایشان را می‌شستند. این دیگ‌ها تقریباً مانند یک لباسشویی عمل می‌کرد. لوله‌ای درون این دیگ‌ها قرار داشت که آب صابون را با فشار از پایین وارد دیگ می‌کرد و روی لباس‌ها می‌ریخت. بیالتی هر روز با این تصویر مواجه می‌شد و بعد از مدتی با توجه به نحوه‌ی کار کردن این دیگ‌ها، ایده‌ای به ذهنش رسید. بیالتی با خودش فکر کرد که با همین شیوه می‌توان عصاره‌ی قهوه را گرفت. او از دیگ‌های درب‌دار الهام گرفت و دستگاه قهوه‌سازی درست کرد که در سطح جهان به طور وسیعی محبوب شد. سرانجام در سال ۱۹۳۳ این قهوه‌ساز توسط لوئیجی دو پونتی برای شرکت بیالتی به ثبت رسید.
زمانی که تولید انبوه موکاپات آغاز شد، ایتالیا در شرایط ویژه‌ای قرار داشت. ایتالیا از ابتدا سابقه‌ی خوبی در تولید و مصرف قهوه داشت. زمانی که بیالتی تولید انبوه موکاپات را شروع کرد، بنیتو موسولینی در ایتالیا به قدرت رسیده بود. سیاست موسولینی به گونه‌ای بود که صادرات و واردات را به طور شدیدی تحت نظر داشت. به همین دلیل بیالتی ترجیح داد از آلومینیوم داخلی ایتالیا برای تولید موکاپات‌هایش استفاده کند تا درگیر این سیاست‌ها نشود. به علاوه ایتالیا در آن سال‌ها در حال جنگ بود. در طی این جنگ به اتیوپی که یکی از مراکز تولید قهوه است دست یافت. با این اتفاق، قهوه‌های اتیوپی وارد ایتالیا شد. در نهایت به دلیل وفور قهوه و تولید انبوه موکاپات افراد بیشتری به قهوه خوردن روی آوردند. مجموع همه‌ی این اتفاقات باعث شد تولید موکاپات به طرز صعودی بالا برود. بعد از پایان جنگ جهانی صادرات گسترده‌ی موکاپات شروع شد و به کشورهای اروپای مرکزی راه پیدا کرد. امروزه موکاپات همچنان رایج‌ترین روش دم کردن قهوه در ایتالیا است. جالب است بدانید تا امروز بیشتر از ۳۰۰ میلیون نمونه موکاپات گازی در سراسر جهان فروخته شده است و هر روز این تعداد افزایش پیدا می‌کند.
موکاپات چگونه کار می‌کند؟
اگر با نحوه‌ی کار کردن موکاپات آشنا شوید، متوجه خواهید شد که بیالتی چگونه از دیگ‌های درب‌دار برای اختراع این قهوه‌ساز الهام گرفته است.
موکا اکسپرس یا همان موکاپات سه بخش دارد:
محفظه‌ی آب: این محفظه در پایین موکاپات قرار دارد که پر از آب می‌شود. یک سوپاپ کنترل فشار هم روی آن قرار دارد که از ترکیدن موکاپات در اثر فشار بخار آب جلوگیری می‌کند.
سبد قهوه: بخش وسطی موکاپات، سبد قهوه است. سبد قهوه دارای دو بخش است. اولین بخش ظرف قهوه است که شکل دایره‌ای دارد و قهوه‌ی آسیاب شده درون آن ریخته می‌شود. بخش دوم، لوله‌ی پایین سبد است که هنگام بسته شدن موکاپات درون آب محفظه‌ی پایینی قرار می‌گیرد و به عبارتی راهی است برای وارد شدن آب به سبد قهوه.
محفظه‌ی قهوه‌ی اسپرسو: این محفظه در بالای موکاپات قرار دارد. هنگامی که آب بر اثر فشار بخار، از سبد قهوه گذر می‌کند، عصاره‌ی قهوه گرفته می‌شود و از طریق یک لوله وارد این محفظه می‌شود. این بخش یک دسته هم دارد که حمل موکاپات را آسان‌تر می‌کند.
حال که با بخش‌های مختلف موکاپات آشنا شدید، می‌توانید مراحل تهیه‌ی قهوه در موکاپات را به خوبی درک کنید.
ابتدا باید آب را درون محفظه‌ی پایینی موکاپات بریزید و آن را در معرض حرارت قرار دهید. هنگامی که آب در محفظه‌ی پایینی به جوش می‌آید، انبساط رخ می‌دهد و فشار بخار آب افزایش پیدا می‌کند. این فشار، آب را از درون لوله‌ی سبد قهوه رد می‌کند و آن را وارد سبد قهوه می‌نماید.
درون سبد قهوه، قهوه‌ی آسیاب شده قرار دارد که قبل از بستن موکاپات در سبد قهوه فشرده شده است. آب با گذر از بین قهوه‌ی آسیاب شده در سبد قهوه جمع و متراکم می‌شود.
قهوه در تماس با آب جوش، منبسط می‌شود و از میان فیلتر فلزی عبور می‌کند و از طریق یک لوله‌ی نازک وارد محفظه‌ی بالایی می‌شود. قهوه تا آخرین قطره از لوله سرازیر می‌شود و در نهایت قهوه‌ی شما آماده است.
پس متوجه شدیم که آب در اثر گرما با فشار از بین قهوه رد می‌شود و در محفظه‌ی بالایی می‌ریزد. دقیقاً همان‌طور که آب صابون وارد دیگ‌های درب‌دار می‌شد تا زنان ایتالیا لباس‌های خود را با آن بشورند.
اسم موکاپات از کجا آمده است؟
اسم «موکاپات» ریشه در بندری به نام «مخا» (Mocha) دارد که در قرن‌های ۱۵ تا ۱۷ میلادی به عنوان یکی از مراکز اصلی تجارت قهوه در جهان شناخته می‌شد. بندر مخا که در یمن واقع شده، نقشی حیاتی در صادرات قهوه به کشورهای مختلف ایفا می‌کرد. در این دوران، قهوه‌ی تولید شده در این منطقه با نام «موکا» شناخته می‌شد که به شهرت جهانی رسید. به همین دلیل، نام بسیاری از محصولات مرتبط با قهوه، از جمله «موکا» و «موکاپات»، از این بندر گرفته شده است. موکاپات یا «موکا اکسپرس» که توسط لوئیجی دِ پونتی در سال ۱۹۳۳ اختراع و توسط آلفونسو بیالتی به بازار عرضه شد، نوعی دستگاه قهوه‌ساز است که توانایی تهیه اسپرسو به روش ساده و خانگی را دارد. این دستگاه به دلیل روش خاص خود در تهیه اسپرسو و ارتباطش با تاریخچه قهوه‌ی موکا، این نام را به خود گرفته است. همچنین «موکاپات» به عنوان یک نماد از دوران پررونق تجارت قهوه در مخا، در دنیای قهوه جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده و تا به امروز در بسیاری از خانه‌ها و کافه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه علاوه بر موکاپات، به نام‌های دیگری مثل «قهوه‌ساز اسپرسو» نیز شناخته می‌شود، زیرا قادر است با فشرده‌سازی بخار آب از میان قهوه آسیاب‌شده، اسپرسوی خوش‌طعمی را با همان غلظت و عطر در خانه تهیه کند.
بهترین برندهای تولید موکاپات
شرکت بیالتی (Bialetti) به عنوان پیشگام و قدیمی‌ترین برند تولید موکاپات، نقش کلیدی در محبوبیت این دستگاه قهوه‌ساز ایفا کرده است. این شرکت در سال ۱۹۳۳ توسط آلفونسو بیالتی در ایتالیا تأسیس شد و موکاپات معروف خود، «موکا اکسپرس»، را به بازار معرفی کرد. موفقیت بیالتی به دلیل طراحی ساده و کارآمد موکاپات و استفاده از مواد باکیفیت است که موجب حفظ طعم اصلی قهوه می‌شود. آلیاژهایی که در ساخت موکاپات‌های بیالتی به کار رفته، از تغییر طعم قهوه جلوگیری می‌کنند و این یکی از عوامل مهمی است که این برند را از رقبا متمایز کرده است. موکاپات‌های بیالتی به لطف طراحی کلاسیک و کیفیت بالا، همچنان پرفروش‌ترین دستگاه‌های قهوه‌ساز گازی در جهان هستند. از ویژگی‌های منحصر به فرد این برند، استفاده از آلومینیوم باکیفیت برای ساخت بدنه دستگاه است که علاوه بر رسانایی حرارتی بالا، در برابر فشار و دمای زیاد مقاومت بالایی دارد. طراحی ۸ ضلعی بدنه نیز به توزیع یکنواخت حرارت کمک می‌کند و قهوه‌ای با طعم مطلوب و غنی تولید می‌کند.
بعد از موفقیت بیالتی، برندهای دیگری نیز وارد بازار شدند که هر یک تلاش کردند با بهبود طراحی و استفاده از مواد مختلف، سهمی از این بازار را به دست آورند. رومکس (Romax)، مارول (Marvel)، رمانتیک هوم (Romantic Home)، و مرسانا (Mersana) از جمله برندهای معتبری هستند که در تولید موکاپات‌های گازی و برقی فعال هستند. هر کدام از این برندها با توجه به نیازهای مختلف مشتریان، دستگاه‌هایی با کیفیت و ویژگی‌های متفاوت ارائه کرده‌اند. این برندها علاوه بر طراحی‌های متنوع، در استفاده از مواد اولیه نیز دقت بالایی دارند. برای مثال، برخی از آن‌ها از استیل ضدزنگ در ساخت موکاپات‌های خود استفاده می‌کنند که علاوه بر افزایش دوام، باعث می‌شود که دستگاه برای استفاده روی انواع اجاق‌های برقی و گازی مناسب باشد.
به طور کلی، در انتخاب موکاپات، توجه به برند و کیفیت ساخت دستگاه اهمیت زیادی دارد. بیالتی به دلیل تجربه طولانی و استفاده از مواد اولیه باکیفیت همچنان در صدر این صنعت قرار دارد، اما برندهای دیگر نیز توانسته‌اند با نوآوری و توجه به جزئیات، جایگاه خود را در بازار پیدا کنند و انتخاب‌های متنوعی برای علاقه‌مندان به قهوه ارائه دهند.
موکاپات‌های برقی
پس از چندین دهه استفاده از موکاپات‌های گازی، شرکت‌های تولیدکننده این دستگاه به نوآوری دست زده و موکاپات‌های برقی را وارد بازار کرده‌اند. این نوع موکاپات‌ها بدون نیاز به شعله‌ی مستقیم کار می‌کنند و به سادگی با وصل شدن به برق شهری، آب را به جوش آورده و قهوه‌ای خوش‌طعم تحویل شما می‌دهند.
یکی از مهم‌ترین مزایای موکاپات‌های برقی، راحتی و سهولت استفاده از آن‌هاست. برخلاف موکاپات‌های گازی که نیاز به دقت و تنظیم دقیق حرارت شعله دارند تا قهوه نسوزد، موکاپات‌های برقی با تنظیمات داخلی خود دمای مورد نیاز را کنترل می‌کنند. این قابلیت به کاربران اجازه می‌دهد بدون نگرانی از سوختن قهوه یا مشکلاتی نظیر کنترل شعله، قهوه‌ای یکدست و عالی تهیه کنند. موکاپات برقی به طور خودکار فرآیند جوشیدن آب و استخراج قهوه را مدیریت می‌کند، بنابراین شما نیازی به تنظیم دستی حرارت ندارید.
ویژگی‌های اصلی موکاپات‌های برقی:
- کنترل دمای خودکار: یکی از بزرگترین برتری‌های موکاپات‌های برقی نسبت به مدل‌های گازی، امکان کنترل خودکار دماست. دستگاه به‌طور خودکار دما را تا رسیدن به نقطه جوش تنظیم کرده و سپس فرآیند دم‌آوری قهوه را بدون دخالت شما انجام می‌دهد. این ویژگی باعث جلوگیری از سوختن قهوه و حفظ طعم اصیل آن می‌شود.
- خاموشی خودکار: بیشتر موکاپات‌های برقی پس از اتمام دم‌آوری قهوه به طور خودکار خاموش می‌شوند، که این موضوع هم از هدر رفتن انرژی جلوگیری می‌کند و هم به شما اطمینان می‌دهد که قهوه‌تان نسوزد و دستگاه داغ نشود.
- راحتی در استفاده: این دستگاه‌ها نیازی به حضور دائم شما کنار آن ندارند. کافی است موکاپات را به برق وصل کنید و منتظر باشید تا قهوه آماده شود، در حالی که موکاپات‌های گازی نیاز به کنترل و دقت بیشتری دارند. با موکاپات برقی، کار شما به مراتب راحت‌تر و سریع‌تر خواهد بود.
- مناسب برای محیط‌های داخلی: موکاپات‌های برقی برای خانه، دفتر کار و مکان‌هایی که دسترسی به برق شهری دارند ایده‌آل هستند. شما به سادگی می‌توانید از آن‌ها برای تهیه قهوه در هر فضایی که به پریز برق دسترسی داشته باشید، استفاده کنید.
موکاپات برقی یا گازی: کدام مناسب شماست؟
اگر به دنبال راحتی بیشتر و کنترل دقیق‌تری بر روی فرآیند تهیه قهوه هستید، موکاپات برقی یک انتخاب عالی است. با این حال، اگر اهل سفر هستید یا تمایل دارید از قهوه‌ساز خود در فضای بیرونی استفاده کنید، مدل‌های موکاپات گازی که سبک و قابل حمل هستند، گزینه بهتری خواهند بود. موکاپات‌های گازی، به ویژه مدل‌های آلومینیومی، برای مسافرت و استفاده در فضاهایی که دسترسی به برق وجود ندارد ایده‌آل هستند، زیرا وزن سبک‌تری دارند و به سادگی روی اجاق گاز یا هر منبع حرارتی دیگر کار می‌کنند.
چند حقیقت جالب درباره‌ی موکاپات
_هنگامی که موکاپات برای اولین بار تولید شد، تولیدکنندگان به مردم توصیه کردند که کف موکاپات‌هایشان را بیش از حد نشویند! این توصیه به این دلیل بود که ته‌مانده‌ی قهوه‌ای که در موکاپات باقی می‌ماند، به مرور زمان به عطر و طعم قهوه کمک می‌کند و باعث می‌شود طعم قهوه در دم‌آوری‌های بعدی بهتر و غنی‌تر شود. این موضوع یک باور جالب در میان علاقه‌مندان به قهوه بود که موکاپات را به یک ابزار شخصی و منحصر به فرد تبدیل می‌کرد.
_بعد از پایان جنگ جهانی دوم، پسر آلفونسو بیالتی به پدرش پیوست و با همکاری او توانستند برند موکاپات را به اوج برسانند. برای بازاریابی، کاریکاتور معروفی از “مرد کوچک با سبیل” (l’omino con i baffi) را روی بدنه موکاپات‌ها حک کردند. این تصویر نه تنها به نمادی از برند بیالتی تبدیل شد، بلکه باعث افزایش چشمگیر محبوبیت و فروش این محصول شد. هنوز هم این کاریکاتور روی موکاپات‌های بیالتی دیده می‌شود و به نوعی امضای خاص این برند به شمار می‌رود.
_یکی از نکات ایمنی مهم در استفاده از موکاپات‌ها، وجود دریچه‌ی اطمینان روی بدنه آن است. این دریچه جایی است که باید تا آن حد آب را در مخزن بریزید. اگر این نکته رعایت نشود و آب بیشتر از حد مجاز باشد، ممکن است آب نتواند از محفظه اسپرسو عبور کند و در نتیجه فشار بخار درون دستگاه به طور خطرناکی افزایش یابد. در بدترین حالت، این فشار ممکن است باعث ترکیدن موکاپات شود. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت دقت و رعایت نکات ایمنی در استفاده از این دستگاه سنتی و محبوب است.
_نیویورک به عنوان یکی از مراکز مهم فرهنگی و هنری جهان، میزبان یک نمایشگاه دائمی است که در آن بهترین و نمادین‌ترین قهوه‌سازهای خانگی جهان به نمایش گذاشته می‌شوند. موکاپات نیز یکی از این دستگاه‌های نمادین است که به دلیل طراحی خاص و تاریخچه جالبش، جایگاه ویژه‌ای در این نمایشگاه دارد. این نمایشگاه به علاقه‌مندان قهوه این فرصت را می‌دهد تا از نزدیک با تکامل دستگاه‌های قهوه‌ساز و جایگاه ویژه موکاپات در این تاریخچه آشنا شوند.
_موکاپات‌ها به عنوان یک ابزار ساده و کارآمد برای تهیه قهوه اسپرسو در خانه، به سرعت در سراسر جهان محبوب شدند. این دستگاه به‌ویژه در اروپا و آمریکای لاتین جایگاه ویژه‌ای دارد و در بسیاری از خانه‌ها به عنوان یک جزء اصلی از وسایل آشپزخانه دیده می‌شود. سادگی کار با موکاپات و طعمی که ارائه می‌دهد، باعث شده که همچنان پس از دهه‌ها، یکی از انتخاب‌های محبوب علاقه‌مندان به قهوه باشد.
موکاپات، از یک دستگاه ساده‌ی قهوه‌ساز تا یک نماد فرهنگی در دنیای قهوه‌سازی رشد کرده است. با وجود تکنولوژی‌های جدیدتر، موکاپات همچنان به دلیل طراحی کلاسیک و عملکرد موثرش محبوب باقی مانده است. این دستگاه با داشتن تاریخچه‌ای غنی، از ایتالیا به تمام جهان سفر کرده و حتی در نیویورک در کنار سایر قهوه‌سازهای معروف جهان به نمایش گذاشته می‌شود. هرچند که استفاده از آن نیاز به دقت و رعایت چند نکته ایمنی دارد، اما به عنوان یکی از دستگاه‌های اصلی برای علاقه‌مندان به قهوه، همچنان جایگاه خود را حفظ کرده است.
نتیجه‌گیری
در این مقاله با داستان جالب اختراع موکاپات توسط آلفونسو بیالتی و الهام او از لباس‌شویی‌های قدیمی آشنا شدید. این اختراع به سرعت به یکی از محبوب‌ترین روش‌های دم‌آوری قهوه تبدیل شد و همچنان بیالتی به عنوان پیشگام تولید موکاپات‌های گازی در صدر جدول فروشندگان قرار دارد. موکاپات، چه در نسخه‌های گازی و چه در مدل‌های برقی، همچنان به عنوان یکی از بهترین ابزارهای خانگی برای تهیه قهوه اسپرسو در جهان محبوب است. برندهای مختلفی از جمله رومکس، مارول و رمانتیک هوم نیز وارد این بازار شده‌اند و محصولات متنوعی با کیفیت‌های متفاوت عرضه می‌کنند.
از دیگر حقایق جالب درباره موکاپات می‌توان به توصیه‌های اولیه تولیدکنندگان مبنی بر عدم شستن کامل کف آن، و نقش مهم کاریکاتور “مرد کوچک با سبیل” در موفقیت برند بیالتی اشاره کرد. این دستگاه ساده اما کاربردی، از جمله محصولات نمادین صنعت قهوه است که حتی در نمایشگاه‌های دائمی مانند نیویورک نیز به نمایش گذاشته می‌شود.
اگر به قهوه علاقه دارید و می‌خواهید تجربه دم‌آوری قهوه در خانه را داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً یک موکاپات تهیه کنید. چه از نسخه گازی برای مسافرت‌ها استفاده کنید و چه از مدل‌های برقی برای خانه، این دستگاه به شما این امکان را می‌دهد که از طعم دلپذیر قهوه اسپرسو لذت ببرید. تجربه درست کردن قهوه با موکاپات، علاوه بر طعم عالی، حس دست‌ساز بودن و لذت تهیه قهوه را دو چندان می‌کند.
