اگر سایت را به صورت یک کافه تصور کنید، دکوراسیون داخلی، میزها، صندلی‌ها و تمام المان‌های ظاهری، همان رابط کاربری یا UI محسوب می‌شود. رابط کاربری در این کافه باید جذاب باشند تا مشتریان از دیدنش لذت ببرند؛ همانطور که رابط کاربری سایت باید زیبا و جذاب باشند تا مخاطبان را به خود جذب کند. از سوی دیگر، می‌توان تجربه کلی مشتریان در این کافه را همان تجربه کاربری یا UX در نظر گرفت. تمام اتفاق‌هایی که از لحظه‌ی ورود مشتری تا خروج او رخ می‌دهد از جمله خوشامدگویی، سرعت سرویس، کیفیت غذا، رفتار گارسون‌ها و حتی صدای موسیقی پس‌زمینه، تجربه‌ی کاربری محسوب می‌شود. هر چقدر این تجربه‌ی کاربری برای مشتری کم‌زحمت‌تر و ساده‌تر باشد، احتمال اینکه دوباره از شما خرید کنند، بیشتر خواهد شد. رابط کاربری و تجربه‌ی کاربری دو عنصر مهم در طراحی سایت هستند که می‌توانند تعداد مشتریان شما را تا حد زیادی افزایش دهند. در این مقاله قصد داریم درباره‌ی UI و UX و تفاوت‌های آن‌ها صحبت کنیم و اصول طراحی UI و UX کاربرپسند به شما آموزش دهیم.
تفاوت UI و UX چیست؟
UI که مخفف User Interface است، به ظاهر سایت شما اشاره دارد؛ یعنی همه‌ی چیزهایی که کاربران در صفحه‌ی سایت می‌بینند و با آن تعامل دارند از جمله دکمه‌ها، رنگ‌ها، تایپوگرافی، آیکون‌ها و طرح‌بندی کلی همان UI محسوب می‌شوند. ما در طراحی UI به دنبال زیبایی و جذابیت هستیم تا از طریق آن بتوانیم مشتریان بیشتری جذب کنیم.
UX که مخفف User Experience است، به تجربه‌ی کلی کاربر در استفاده از یک سرویس اشاره دارد. طراحی UX کاربرپسند کمک می‌کند تا مشتری یک تجربه‌ی مطلوب و رضایت‌بخش داشته باشد و دفعات بعدی دوباره به شما رجوع کند. محل قرارگیری دکمه‌ها، سرعت بارگذاری، چیدمان صفحه و… UX سایت محسوب می‌شوند. طراحان UX با بررسی رفتار کاربران سعی می‌کنند تا سایت را مطابق نیاز و خواسته‌های آن‌ها طراحی کنند.
اگر می‌خواهید یک سایت کاربرپسند داشته باشید باید به طراحی UI و UX به یک اندازه توجه کنید؛ چرا که این دو هم‌پوشانی دارند و در کنار هم می‌توانند یک تجربه‌ی رضایت‌بخش را برای مشتری رقم بزنند.
تأثیر ناوبری ساده و کارآمد در UX
ناوبری راهنمای سایت است که به کاربران کمک می‌کند تا بخش‌های مختلف سایت اعم از صفحات، بخش‌ها و مقاله‌ها و محتواهای مختلف را پیدا کنند. ناوبری شامل منوها، لینک‌ها، دکمه‌ها، نوارهای جستجو و… می‌شود. ناوبری ساده و کارآمد یکی از اصول کلیدی در طراحی UX است. وقتی ناوبری سایت شما ساده باشد کاربر می‌تواند بدون سردرگمی، صفحات و بخش‌های مورد نیاز خود را پیدا کند. همین اتفاق نرخ پرش سایت شما را کاهش می‌دهد؛ زیرا کاربر زمان بیشتری را در سایت شما سپری می‌کند. به این صورت رضایت کاربران سایت شما افزایش می‌یابد و آن‌ها را به مشتریان ثابت شما تبدیل می‌کند. ناوبری ساده فقط باعث رضایت کاربران نمی‌شود بلکه کار را برای موتورهای جستجو نیز راحت‌تر می‌کند. ناوبری سازمان‌دهی‌شده به موتورهای جستجو کمک می‌کند تا ساختار سایت را بهتر درک کنند، صفحات شما را راحت‌تر ایندکس کند و در نهایت رتبه‌ی بهتری در نتایج جستجو به شما بدهد.
تأثیر طراحی ریسپانسیو در UI و UX
امروزه افراد از طریق دستگاه‌های مختلفی مثل لپ‌تاپ، تلفن‌همراه، تبلت و… وارد فضای مجازی می‌شوند. ابعاد صفحه نمایش این دستگاه‌ها با هم متفاوت است. طراحی ریسپانسیو یا همان واکنش‌گرا باعث می‌شود که سایت شما به طور خودکار با اندازه‌ی صفحه نمایش‌های مختلف سازگار شود. در ادامه چند نکته‌ی مهم در طراحی ریسپانسیو را بررسی می‌کنیم:
استفاده از فریم‌ورک‌های ریسپانسیو
فریم‌ورک چک‌نویس برنامه‌نویسان هستند. اگر بخواهیم با زبان دیگر توضیح دهیم، فریم‌ورک‌ها چهارچوب‌های نرم‌افزاری هستند که برنامه‌نویسان می‌توانند از آن به عنوان یک طرح اولیه و ساختار مفهومی استفاده کنند تا از خطاهای احتمالی در طراحی جلوگیری شود. فریم‌ورک‌هایی مثل Bootstrap و Foundation ابزارهای مفیدی هستند که در طراحی ریسپانسیو به ما کمک می‌کنند.
استفاده از سیستم گریدها
سیستم گرید به شما کمک می‌کنند تا صفحات خود را به بخش‌های مختلف تقسیم کنید تا مدیریت آن‌ها برای شما ساده‌تر شود. این سیستم‌ها معمولاً با کمک ستون‌ها و ردیف‌ها، محتوا را تنظیم و طبقه‌بندی می‌کنند و به این ترتیب انعطاف‌پذیری را بالا می‌برند.
استفاده از واحدهای اندازه‌گیری نسبی
استفاده از واحدهای نسبی باعث می‌شود که ابعاد عناصر به صورت خودکار با اندازه‌ی صفحه تغییر کنند. بهترین واحدهای اندازه‌گیری نسبی برای طراحی ریسپانسیو، em و rem است.
تنظیم تصاویر و ویدیوها
تصاویر و ویدیوها باید قابلیت انعطاف‌پذیری داشته باشند تا اندازه آن‌ها بر اساس اندازه‌ی صفحه نمایش تغییر کند. شما می‌توانید از ویژگی‌های CSS مانند max-width: 100% برای تصاویر خود استفاده کنید. این کار باعث می‌شود تا تصاویر شما مقیاس‌پذیر شوند.
استفاده از مدیا کوئری‌ها
مدیا کوئری‌ها در CSS به شما این امکان را می‌دهد که استایل‌های متفاوتی از سایت خود برای صفحه نمایش‌های مختلف تعریف کنید. مثلاً می‌توانید استایل‌های خاصی مخصوص موبایل‌ها، تبلت‌ها یا دسکتاپ‌ها ایجاد کنید.
نمایش یا پنهان کردن محتوا بر اساس دستگاه
ممکن است در طراحی ریسپانسیو تصمیم بگیرید که بخشی از محتوا در دستگاه‌های کوچک‌تر نمایش داده نشوند. در چنین مواردی می‌توانید از مدیا کوئری‌ها برای نمایش یا پنهان کردن بخش‌هایی از سایت در صفحه نمایش‌های مختلف استفاده کنید.
در پایان هم می‌توانید برای تست کردن قابلیت ریسپانسیو سایت خود، از ابزارهایی مثل Chrome DevTools، BrowserStack یا Responsinator استفاده کنید تا صفحات خود را در اندازه‌های مختلف ببینید و ایرادات آن را برطرف کنید.
تأثیر تایپوگرافی و رنگ‌ها در UI و UX
انتخاب فونت و رنگ‌ها تأثیر بزرگی بر UX و UI سایت دارد؛ زیرا هم بر ظاهر سایت اثر می‌گذارند و هم احساسات و تعاملات کاربران با سایت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. تایپوگرافی مانند سایر عناصر بصری سایت باید متناسب با هویت کسب و کار شما باشد. این یکپارچگی هم ظاهر سایت را زیبا می‌کند و هم شما را در چشم مشتری حرفه‌ای جلوه می‌دهد. همچنین انتخاب فونت‌های خوانا و مناسب باعث می‌شود کاربران از مطالعه محتوای سایت خسته نشوند. به علاوه شما می‌توانید با استفاده از اندازه‌ها و سبک‌های مختلف فونت‌ها سلسله مراتب اطلاعات را بهتر درک کنید و به این صورت بر تجربه کاربری تأثیر بگذارید. در کنار فونت، رنگ‌ها نیز یکی از مهم‌ترین عناصر بصری موجود در سایت هستند. انتخاب رنگ‌های مناسب نه تنها ظاهر سایت شما را زیبا می‌کند، بلکه می‌تواند مانند یک راهنما عمل کند و کاربران را به بخش‌های مهم‌تر سایت هدایت کند.
تأثیر تصاویر و ویدئوها در UI و UX
تصاویر و ویدیوها به عنوان اولین عناصری که کاربران مشاهده می‌کنند، می‌توانند تأثیر بسیار زیادی بر جذب کاربران داشته باشد. تصاویر و ویدیوها قدرت زیادی در برانگیختن احساسات کاربران دارند و استفاده‌ی درست از آن‌ها می‌تواند حس شادی و اعتماد را در مشتریان ایجاد کند. علاوه بر این، تصاویر و ویدیوها می‌تواند تجربه‌ی کاربری را نیز بهبود ببخشند؛ مثلاً شما می‌توانید برای انتقال اطلاعات پیچیده از تصاویر و ویدیوها استفاده کنید تا کاربر مطالب را به راحتی درک کند و تجربه‌ی کاربری لذت‌بخش‌تری داشته باشد. همچنین اگر تصاویر ویدیوهای شما بهینه شده باشند، می‌توانند رتبه‌ی سایت شما را در نتایج جستجو بهبود ببخشند. با استفاده از تگ‌های Alt برای تصاویر و توضیحات مناسب برای ویدیوها، می‌توانید سئوی سایت را تقویت کنید.
تأثیر میکرواینترکشن‌ها در طراحی UX
میکرواینترکشن‌ها که به آن‌ها ریز تعاملات هم گفته می‌شود، جزئیات و فرایندهای کوچکی را شامل می‌شود که به بهبود تجربه‌ی کاربری کمک می‌کنند. هر کدام از این ریز تعاملات برای یک عملکرد خاص طراحی می‌شوند که می‌تواند شامل نمایش انیمیشن‌های کوتاه، افکت‌های بصری، افکت‌های صوتی، تغییر رنگ دکمه‌ها و… باشد. به زبان ساده وقتی کاربر کاری در سایت شما انجام می‌دهد یک پاسخ محدود از طریق تغییرات کوچک مثل تغییر رنگ دکمه به کاربر داده می‌شود تا بازخورد اقدام خود را دریافت کند. میکرواینترکشن‌ها می‌توانند توجه کاربران رو جلب و آن‌ها را به انجام کاری ترغیب کنند. همچنین زمانی که کاربر، عملی را در سایت انجام می‌دهد میکرواینترکشن‌ها به صورت فوری بازخورد می‌دهند (مثل تغییر رنگ دکمه یا نمایش انیمیشن) و آن‌ها را از موفقیت‌آمیز بودن عملیات مطمئن می‌کنند. همچنین میکرواینترکشن‌ها ناوبری سایت را ساده‌تر می‌کنند؛ مثلاً زمانی که نشانگر موس روی یک المان در سایت قرار بگیرد تغییراتی در آن المان دیده می‌شود که باعث می‌شود کاربران بهتر تشخیص دهند که کجا باید کلیک کنند. میکرواینترکشن‌ها گاهی نقش راهنما را در سایت بازی می‌کنند؛ مثلاً با نمایش یک انیمیشن کوتاه هنگام پر کردن فرم به کاربران کمک می‌کنند تا مراحل پر کردن فرم را به درستی طی کنند.
تأثیر سرعت بارگذاری صفحات بر UX
به دلیل سرعت بالای دنیای امروز، افراد هنگام ورود به سایت تنها چند ثانیه برای آپلود صفحه به شما زمان می‌دهند. اگر در این چند ثانیه موفق به بارگذاری صفحه‌ی خود نشوید، به احتمال زیاد کاربر به سایت دیگر مراجعه خواهد کرد. به همین دلیل سایت‌هایی که سرعت بارگذاری بالایی دارند از نرخ پرش پایینی برخوردار هستند. همچنین هر چقدر سرعت بارگذاری سایتی بالا باشد کاربران سریع‌تر می‌توانند به کالا یا خدمات مورد نیاز خود دست یابند و رضایت بیشتری از سایت شما کسب خواهند کرد. به علاوه سرعت بارگذاری صفحات تأثیر مستقیمی بر بهبود سئوی سایت دارد. در ادامه چند تکنیک به شما آموزش می‌دهیم که سرعت بارگذاری سایت را افزایش می‌دهند:
استفاده از سرورهای قدرتمند: اولین کاری که باید بکنید، انتخاب هاست باکیفیت و قدرتمند است تا به کمک آن بتوانید سرعت سایت خود را حتی در ترافیک بالا حفظ بکنید.
بهینه‌سازی تصاویر: می‌توانید تصاویر موجود در سایت را با استفاده از فرمت WebP بدون افت کیفیت فشرده کنید.
استفاده از شبکه‌های تحویل محتوا (CDN): CDN ها محتوای سایت شما را در سرورهای مختلف سراسر جهان توزیع می‌کنند و هنگام ورود کاربر، محتواها از نزدیک‌ترین سرور به او ارائه می‌شود.
بهینه‌سازی کدهای CSS و JavaScript : اگر حجم کدهای JavaScript و CSS را کاهش دهید و کدهای غیر ضروری را حذف کنید، سرعت بارگذاری سایتتان تا حد قابل‌توجهی بهبود می‌یابد. همچنین می‌توانید از ابزارهایی مثل minification برای کاهش حجم فایل‌ها استفاده کنید.
فعال‌سازی کش مرورگر: وقتی کش مرورگر را فعال کنید، مرورگر کاربر نسخه‌های قبلی صفحات سایت را ذخیره می‌کند تا دیگر در هنگام بازگشت کاربر، نیازی به بارگذاری مجدد تمامی محتوا نباشد.
فشرده‌سازی GZIP: با فعال‌سازی فشرده‌سازی GZIP، حجم فایل‌هایی که سرور به مرورگر ارسال می‌کند کاهش می‌یابد.
بارگذاری تنبل (Lazy Loading): با استفاده از تکنیک بارگذاری تنبل، تصاویر و ویدیوهای شما فقط زمانی بارگذاری می‌شوند که کاربر به آن‌ها نیاز داشته باشد؛ یعنی تا زمانی که کاربر به پایین صفحه اسکرول نکرده باشد، عکس‌ها و تصاویر آن قسمت بارگذاری نمی‌شود.
روش‌های تست و ارزیابی تجربه‌ی کاربری
روش‌های مختلفی برای تست و ارزیابی تجربه‌ی کاربری وجود دارد که در این قسمت می‌خواهیم کاربردی‌ترین آن‌ها به شما معرفی کنیم:
تست کاربردپذیری: در این روش، کاربران واقعی وارد سایت می‌شوند و امکانات مختلف آن را امتحان می‌کنند تا مشکلات و نواقص پیدا شود.
تست A/B: در این روش، دو نسخه‌ی متفاوت از یک سایت در اختیار کاربر قرار می‌گیرد تا مشخص کند که کدام یک بهتر عمل می‌کند.
تحلیل بازخورد: در این روش باید دیدگاه‌های کاربران واقعی سایت خود را بررسی کنید و مشکلاتی که شناسایی کرده‌اند را برطرف نمایید.
ابزارهای تست و ارزیابی تجربه‌ی کاربری
ابزارهای مختلفی برای تست و ارزیابی تجربه‌ی کاربری ایجاد شده‌اند. شما می‌توانید با استفاده‌ی درست از این ابزارها تا حد قابل‌توجهی UX سایتتان را بهتر کنید.
Hotjar: این ابزار با ارائه‌ی نقشه‌های حرارتی و فرم‌های بازخورد کاربران به شما کمک می‌کند تا رفتار آن‌ها را با دقت تحلیل کنید و تجربه کاربری را بهبود بخشید.
Google Analytics: این ابزار اطلاعاتی مثل نرخ پرش، مدت زمان بازدید و صفحات بازدیدشده را در اختیار شما قرار می‌دهد و رفتار کاربران را برای شما تحلیل می‌کند.
Crazy Egg: این ابزار نقشه‌های حرارتی و کلیک‌های کاربران را به شما نشان می‌دهد تا از طریق آن متوجه شوید که کاربران در کدام قسمت‌ها بیشتر کلیک می‌کنند.
UserTesting: این پلتفرم به شما امکان می‌دهد تا تست‌های کاربردپذیری انجام دهید. شما در این پلتفرم می‌توانید نظر کاربران واقعی درباره‌ی سایت خود را به صورت ویدیویی دریافت کنید.
Optimizely: این ابزار برای تست A/B استفاده می‌شود و به شما این امکان را می‌دهد تا نسخه‌های مختلفی از یک صفحه را آزمایش کنید.
SurveyMonkey: این ابزاری برای ایجاد نظرسنجی‌ها استفاده می‌شود. با کمک این ابزار می‌توانید بازخوردهای کاربران را جمع‌آوری کنید و با تجزیه و تحلیل آن‌ها تجربه‌ی کاربری سایتتان را بهبود ببخشید.
حالا که با UI و UX و تفاوت‌های آن‌ها آشنا شدید، باید تکنیک‌هایی که در این مقاله به شما آموزش دادیم را روی سایت خود اجرا کنید تا رابط و تجربه‌ی کاربری خود را تا حد امکان بهتر و بهینه‌تر کنید. فراموش نکنید که طراحی صحیح UI و UX یکی از مهم‌ترین کارهایی که می‌تواند کاربران را به مشتریان و مشتریان معمولی را به مشتریان ثابت تبدیل کند.
